Σήμερα “Όμηρος και νεανική αργκό”.
.
Ή ακριβέστερα: Οι…. ταπεινές λέξεις του Ομήρου, αναλλοίωτες στο λεξιλόγιο του σημερινού Έλληνα.
.
Διάλεξα Ομηρικές λέξεις α κ ο υ σ τ ι κ ά σχετικές (!) με την (ας πούμε)….. “κώφωση”, η οποία (καλώς ή κακώς / κακώς κατά την γνώμη μου) αντιμετωπίζεται συνήθως με χιουμοριστική (αυτοσαρκαστική για τους περισσότερους ανθρώπους) διάθεση.
(στην εικόνα Ρίτσαρντ Πράιορ, Τζιν Γουάιλντερ).
.
Κούφος και κωφός / “κουφά” ναι, κουφός όχι
και… ΚΟύΦΙΑ Γη
.
Ας τα δούμε αναλυτικότερα πριν… κουφαθούμε (ακούγεται σαν νεανική αργκό,
αλλά είναι ά κ ρ ω ς Ομηρικό).
.
Κούφος και κωφός= ΑΥΤΟΥΣΙΕΣ Ομηρικές λέξεις του ΔΗΜΟΤΙΚΙΣΤΗ Ομήρου.
.
Καμιά από τις δύο λέξεις ωστόσο δεν παραπέμπει άμεσα (ομηρικώς) στον… σημερινό “κουφό”.
Κατά συνέπεια αφήνουμε προς το παρόν τον….. “κουφό” απ’ έξω, για να μην
μας μπερδεύει.
.
1) κούφος= ελαφρύς /ευκίνητος / άνετος
κούφος= ο απαλλαγμένος από κάποιο βάρος σωματικό ή ψυχολογικό
Γι’ αυτό και ελαφρύς= ευκίνητος= άνετος- αθόρυβος
Απο εδώ και οι σημασίες:
.
—κούφιος= ο άδειος / χωρίς βάρος
—κούφιος= Ειρωνικά κουφιοκεφαλάκης, ακατοίκητος / χωρίς περιεχόμενο, αισθήματα
— Να πούμε μερικά “κουφά” να περάσει η ώρα (ανάλαφρα)
—Κουφάθηκα λέμε= διασκέδασα, δεν θεώρησα σοβαρά, άρα δεν πίστεψα
Γι’ αυτό και το…. οξύμωρο: Κουφάθηκα με αυτά που…. άκουσα.
.
Και τα σύνθετα:
—Ανακουφίστηκα, σωματικά (ουρώ, αποπατώ)
—Ανακουφίστηκα ψυχικά (μου έφυγε ένα βάρος)
— Ανακούφιση από τον πόνο
.
Και τα σαρκαστικά: Η ε λ α φ ρ ώ ν ηθών γυναίκα= κουφάλα (μεταφορ.) / η λέξη βέβαια στα σοβαρά της, κυριολεκτεί σε δέντρα και… δόντια. (Στὴν κουφάλα σου ἐφώλιασε μελίσσι, γέρικη ἐλιά…. “Ελιά” Λ. Μαβίλη)
.
Κούφος λοιπόν “ανάλαφρος”, “άδειος” , αλλά…. το επόμενο “παιχνίδι” της λέξης αιφνιδιάζει.
Εμείς ΣΗΜΕΡΑ ακούγοντας “κουφότερος” εννοούμε τον…. “πιο κουφό”. Για να δούμε όμως τί εννοούσε ο Όμηρος;
.
—κ ο υ φ ό τ ε ρ ο ς (επίσης αυτούσιο ΟΜΗΡΙΚΟ συγκριτικό)= πιο άνετος / πιο θαρραλέος (!)
.
Ο Οδυσσέας μίλησε στους Φαίακες…… κουφότερα (“κ ο υ φ ό τ ε ρ ο ν μετεφώνεε”)= με θάρρος / με περισσότερη άνεση / με ανακούφιση (δηλαδή καθόλου…. κουφά).
.
ΩΣΤΟΣΟ (!) ο Αλκίνος που ΔΕΝ τον π ο λ υ π ί σ τ ε ψ ε, του είπε
ούτε λίγο ούτε πολύ: (και εν μέρει η αντίδραση του Αλκίνου δικαιολογεί ΚΑΙ την σημερινή σημασία).
“Ξένε, κ ο υ φ ά θ η κ α μ’ αυτά που σ’ άκουσα να λες”.
.
Συγκεκριμένα του είπε, πολύ…. ευγενικά: “Ξένε, άν και δ ε ν μου φαίνεσαι (δηλαδή μου… φαίνεσαι) απατεωνίσκος, πολύ περίεργα (=κ ο υ φ ά) μου τα λές”
.
Πάμε τώρα στον… κωφό.
2) κωφός= ο αδύνατος / υπόκωφος / άφωνος- άλαλος (βωβός- βουβός)
Αυτή η φθίνουσα κλιμάκωση (αδύνατος- υπόκωφος- άλαλος),
δίνει σημερινές εκφράσεις, αν και η διαφορά δεν φαίνεται…. οπτικοακουστικώς, επειδή το “ω” εκφέρεται “ου” στην ομιλούμενη. ( στα παραδείγματα κρατάω την Ομηρική μορφή).
.
—κωφό βέλος=αδύναμο βέλος / αναποτελεσματική βολή, λόγος (πώς ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ λέμε μεταφορικά σήμερα “άσφαιρα πυρά”). Αλλά…
.
—κωφός πόνος= βουβός πόνος / διαφέρει από τον…. κούφο πόνο=απουσία πόνου
Εδώ δηλαδή σημαίνει “βουβός= δυνατός / βαθύς πόνος. Όπως και στο επόμενο κωφός= “υπόκωφος”.
.
κωφό κύμα= υπόκωφο κύμα, πρόδρομο μεγάλης τρικυμίας ή για τσουνάμι κλπ
.
Το ότι το “κωφό” είναι πρόδρομο, προμηνά μεγάλη ταραχή,
το καταλαβαίνουμε καλύτερα, όταν
στην περίπτωση σεισμών λέμε, ΠΡΙΝ τον σεισμό, προηγήθηκε “υπό-κωφη βοή”. (Η πρόθεση “υπό” για τον ΌΜΗΡΟ είναι “πλεονασμός”, για την ΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗ όμως ΕΛΛΗΝΙΚΗ είναι αναγκαία. Για να υπάρχει “ισοτιμία” νοηματική).
.
ΚΟύΦΙΑ Γη
Στην γλώσσα μας κρατήσαμε κυρίως “κούφη γαία” με την σημασία “Κούφια γη”= η Κοίλη γη με εσωτερικούς κενούς χώρους, με τεράστιες κοιλότητες, κυψέλες κλπ
(δηλαδή την παράγουμε από το “κούφος”, με πλήθος σχετικών θεωριών).
.
Στον Όμηρο όμως υπάρχει ΜΟΝΟ η “κ ω φ ή γ α ί α”= Ο άψυχος σαν χώμα νεκρός και κατ’ επέκταση η ίδια η ά φ ω ν η γ η, που….. ανέχεται (σύμφωνα με το λεξικό) ΑΜΙΛΗΤΗ “αγογγύστως τας ασχημίας του Αχιλλέως” (Μια δυνατή κουβέντα του Απόλλωνα στην ραψωδία Ω της Ιλιάδας, για την απαράδεκτη συμπεριφορά του Αχιλλέα σε βάρος του νεκρού Έκτορα).
και σήμερα θα λέγαμε η “κ ω φ ή γ α ί α” ανέχεται
βουβά κι αγόγγυστα τις ασχήμιες ολονών μας / Μέχρι να μας…. εξαποστείλει.
.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Όπως είδαμε λοιπόν, άλλο “κούφος”, άλλο “κωφός”.
Πώς ο Ελληνικός λαός “ΚΡΑΤΗΣΕ” 3.000 χρόνια αναλλοίωτες αυτές τις…. λεπτές ΟΜΗΡΙΚΕΣ διαφοροποιήσεις, είναι αξιοθαύμαστο, έστω κι αν το “ω” το μετέτρεψε σε “ου” και…. λογικά “έπρεπε” να μπερδεύεται. (Λ.χ “μας κούφανες”= λόγω…. διαπασών ή λόγω…. απίστευτων)
.
Για παράδειγμα: ΣΟΛΩΜΟΣ: “ακούω κ ο ύ φ ι α τα ντουφέκια…” (Ομηρικώς ΟΧΙ “κούφα”, ΑΛΛΑ “κωφά”= υπόκωφα, ενδειξη πάθους του αγώνα / το “τ ρ ί ξ ι μ ο” δοντιών στον επόμενο στίχο το δείχνει σαφέστατα).
.
ΑΛΛΑ στο λαϊκό σύνθετο “κουφό-βραση” (=ιδιαίτερα ενοχλητική αίσθηση ζέστης) κούφη ή κωφή βράση;
.
Και ο…. “κουφός”, μην τον ξεχάσουμε: “κούφος” ή “κωφός”;
.
Υ.Γ Μπορεί να…. κουφαθήκαμε, αλλά αξίζει κάπου κάπου το (κατά τα άλλα βαρετό) ψείρισμα.
Δείχνει ότι όποια ΕΛΛΗΝΙΚΗ λέξη και να σηκώσεις, “σπουδαία” ή “ταπεινή”, θα βρεις τον ΓΛΩΣΣΙΚΟ θησαυρό του ΟΜΗΡΟΥ.
.