Χώρα / Χωριό και χωριάτικη σαλάτα
.
1) Η χώρα= από το Ομηρικό “η χώρη”.
Ωραία. Αλλά γιατί Χώρα= πατρίδα;
Ετυμολογία:
Από το ΟΜΗΡΙΚΟ “χωρώ= κάνω τόπο, αφήνω χώρο.
.
Κατόπιν
.
ο ίδιος ο τόπος, ο χώρος, που….. “αφήνουν” οι πρόγονοι- πατεράδες στους
απογόνους τους / Δείτε το εκπληκτικό όμοιο: “Μας…. άφησε χρόνους”.
.
ΑΡΑ: “χώρα”= ο προγονικός= πάτριος χώρος, ο τόπος μας= η πατρίδα.
(Η πατρίς γαία του Ομήρου).
.
Έτσι έχουμε με ένα σμπάρο, δύο συνακόλουθες σημασίες:
.
Χώρα= Ορισμένος χώρος “ανήκων” με σύνορα / επικράτεια και Χώρα= πατρογονική εστία.
.
Άρα η “χώρα” από το “χωρώ”. Αλλά…. το “χωριό”;
.
ΤΥΠΙΚΑ ομογάλακτης ετυμολογίας. Αρχικά.
.
Δείτε όμως π ό σ ο (!) αλλιώς, σε ιστορικό, κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο,
ο λ α ό ς διαμόρφωσε και νοηματοδότησε την λέξη, υπερβαίνοντας
και διευρύνοντας και το συνωνυμικό καθαρευουσιάνικο “χ ω ρ ί ο ν= εδάφιο, σημείο….”
.
-το χωριό= από το Ομηρικό…… “χωρίς”= χωριστά, ξέχωρα
.
Όπως είπα λίγο πριν και το “χωρίς” ίδιας καταγωγής με το “χωρώ” (χαίνω)
(Η συγγένεια φαίνεται στην αντίληψη, χωριο= ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ πατρίδα)
.
ΟΜΩΣ το “χωρίς” μας πάει αλλού (σε ζωτικές δ ο μ έ ς της Ελληνικής Κοινωνίας)
.
Χωριά= οι κλειστές κοινωνίες= οι ΧΩΡΙΣΤΕΣ… τοπικές κοινωνίες= οι
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ απομονωμένες…
με τις ιδιαιτερότητες στην γλώσσα (ιδιολέκτους), τα ήθη, τοπικές συνήθειες κλπ
.
Φράσεις που…. δείχνουν “χωρίς”:
–Εμείς δεν κάνουμε “χωριό” (είμαστε διαφορετικοί / ξεχωριστοί χαρακτήρες)
.
Και βέβαια από όλα αυτά ο….. “χωριάτης” (του ειρωνικού λόγου).
.
—Γίναμε από δυο χωριών χωριάτες
.
Αλλο πράγμα ο κάτοικος του χωριού= ο χωρικός
.
Και μια επισήμανση:
Θα προσέξατε ότι στην “χώρα” κυρίαρχο είναι (ή πρέπει να είναι) το χρέος, η ΚΟΙΝΗ Συλλογική ευθύνη για το “καλό της…. χώρας”, αντί… πατρίδος. (Και σε πόσες άλλες περιπτώσεις επιλέγουμε την λέξη χώρα).
.
Στο “χωριό” πάντα περισσεύει το συναίσθημα.
.
Ποιος το λέει αυτό; Ποιος άλλος; Ο Όμηρος φυσικά.
.
Ραψ ι 35 ὣς οὐδὲν γλύκιον (τίποτα γλυκύτερο)… ἧς πατρίδος (της ιδιαίτερης)
γίγνεται, εἴ περ καί τις ἀπόπροθι (μακριά)…. πίονα οἶκον
γαίῃ ἐν ἀ λ λ ο δ α π ῇ ναίει απάνευθε τοκήων (= έστω κι αν ζει σε πλούσιο
σπίτι, αλλά σε αλλοδαπή / ξένη γη).
.
Δίσταζα είναι η αλήθεια, αλλά θα το πω. Είναι μια καλή περίπτωση.
.
ΣΥΓΚΡΙΝΕΤΕ φίλοι μου αυτόν τον “έξω καρδιά, λεύτερο λόγο του Ομήρου”, με το κλασικό “Πατρός και μητρός και των προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς και σεμνότερον…. τοις νουν έχουσιν”.
.
Απλά συγκρίντε. “οικείος” ο ένας / απόμακρος ο άλλος
παραστατικός ο ένας (πίονα οίκον) / αόριστα εννοιολογικός (σεμνότερον, αγιότερον….) ο άλλος
.
συγκινησιακοί συνειρμοί ζωής ο ένας (απάνευθε τοκήων) / αυστηρότητα γνώμης-επιγραμματικής… εντολής ο άλλος (τοις νουν έχουσιν)
.
Ίδιος κόσμος, ίδιος ψυχισμός, ίδιο αίμα / διαφορετικοί λόγοι. (και δεν είναι αιτία το ποιητικό του πράγματος):
.
Του… ενός η γλώσσα (του ΟΜΗΡΟΥ) μ ι λ ι έ τ α ι ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΩΣ (!!!) Ε Χ Ε Ι (!!!).
.
Αλλά αρκετή η φιλολογική μούχλα για σήμερα.
.
Υ.Γ Αν ο Όμηρος έπαιρνε μέρος στις Πανελλαδικές και έγραφε “τοκήων” και “γλύκιον” οι….. Τζάρτζανοι θα τον κόβανε, με την αιτιολογία ότι ΚΑΤΑΡΓΕΙ τα…. “αρχαία Ελληνικά”.